تغییرات زمانی - مکانی رودباد جنب‎حاره بر روی ایران

در پژوهش حاضر از داده‎های مربوط به مولفه مداری و نصف‎النهای باد طی فروردین 1330 تا اسفند 1389 برای ابعاد مکانی، °20 تا ° 80 عرض شمالی و °10- تا ° 120 طول شرقی و چهار تراز ارتفاعی 500، 400، 300 و200 هکتوپاسکال استفاده شده است. داده‎های مزبور از مرکز ملی پیش‎بینی محیطی آمریکا (ncep/ncar) اخذ گردیده است. در این پژوهش ملاک وجود رودباد در هر روز وجود سرعت برابر یا بیشتر از 30 متربرثانیه بوده است. بدین جهت پس از تفکیک سرعت های مزبور به منظور دستیابی به چگونگی رخداد رودباد در ترازهای مختلف به محاسبه مشخصات توصیفی آن پرداخته شد. سپس برای تعیین جهت پراکندگی هسته رودباد بیضی استاندارد در مقیاس روزانه ترسیم گردید. در نهایت برای تحلیل سری‎زمانی رودباد، روند سرعت و محور آن و همچنین تغییرات دوره‎ای رودباد مورد بررسی قرار گرفت. در این راستا محاسبات روند، از روش رگرسیون خطی با بهره‎گیری از روش کمترین مربعات خطا(lse) و محاسبات مربوط به تحلیل همساز‎ها با بهره گیری از تحلیل طیفی صورت گرفته است. نتایج حاصل از تحلیل توصیفی در این مطالعه بیانگر این است که در فصل سرد بیشینه سرعت و در فصل گرم کمینه سرعت رودباد رخ داده است و همچنین گستره ارتفاعی این پدیده در فصل زمستان بسیار بیشتر از فصل تابستان بوده است. در تمام سطوح مورد بررسی دو هسته با فراوانی بیشینه مشاهده گردید که اولی بر فراز شرق چین و دیگری بر فراز مناطقی از شمال آفریقا، دریای سرخ و شمال عربستان قرار گرفته است. نتایج بررسی روند سرعت و محور رودباد نشان داد که در فصول گذار بیشترین درصد تغییرات رخ داده است. به‎طوری‎که در فصل بهار در هسته رودباد کاهشی بین 6 تا 12 متربرثانیه و در فصل پاییز نیز کاهشی حدود 6 متربرثانیه در سرعت رخ داده است. همچنین تغییرات شمال‎سو در فصول بهار، تابستان و پاییز و تغییرات شرق‎سو در زمستان مشاهده گردیده است. نتایج حاصل از تحلیل همسازها، چرخه‎های بین 2 تا 10 سال را برای ترازهای مختلف نشان داده است.